พุทธ แปลว่าผู้รู้ ส่วนที่แปลต่อไปว่า ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน เป็นความหมายรอง ความหมายดั้งเดิม คือ ผู้รู้แล้ว (คำว่า ตรัส เป็นคำเขมร แปลว่าแจ้ง ตรัส-รู้=ตรัสรู้ แปลว่าผู้รู้แจ้ง) ในที่นี้ท่านหมายถึง รู้อริยสัจ (ความจริงอันประเสริฐ) ๔ ประการคือ รู้ทุกข์ (ปัญหาของชีวิต) ว่าคืออะไร รู้ว่าทุกข์พึงกำหนดรู้ รู้เหตุแห่งทุกข์ ว่ามีอะไรบ้าง รู้ว่าเหตุแห่งทุกข์พึงละ รู้ภาวะดับทุกข์ รู้ว่าภาวะดับพึงทำให้กระจ่างแจ้ง รู้ทางดับทุกข์ รู้ว่าทางดับทุกข์พึงทำให้เจริญ หรือพึงลงมือทำอย่างจริงจัง ถ้าถามว่า พระพุทธเจ้าตรัสรู้อะไร คำตอบก็คือ ตรัสรู้อริยสัจ 4 ประการ หรือจะตอบว่า ตรัสรู้ปฏิจจสมุปบาท (อิทัปปัจยตา) ก็ตอบได้เหมือนกัน เพราะเป็นเรื่องเดียวกัน เพียงเน้นคนละแง่เท่านั้น ในที่นี้จะไม่พูดให้สับสน เพราะมิใช่เขียนตำราเรียนวิชาพระพุทธศาสนา สัมพุทธ (สัม-พุทธ) แปลว่า ผู้รู้พร้อม หรือรู้เอง รู้พร้อม หมายถึง รู้อย่างสมบูรณ์ รู้เอง […]
